Türk Bilim Adamının Buluşu

Sabancı Üniversitesi öğretim üyesi Gürsel Sönmez’in buluşunu anlattığı makale, bilim dünyasının en önemli referans dergileri arasında yer alan “Chemical Communications”a kapak oldu. Türkiye Bilimler Akademisi’nin (TÜBA) 2005 yılında “Seçkin Genç Bilimci Ödülü”nü de alan Sönmez’in makalesi, elektrokromik polimerler (elektrik akımı ile renk değiştirebilen polimerler) alanını kapsıyor. Sönmez, makalesinde buluşu olan “ilk yeşil renk yansıtan polimer” ve öneminden bahsediyor.

Sabancı Üniversitesi Mühendislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi öğretim üyesi Gürsel Sönmez, “Chemical Communications”ın Kasım ayı sayısındaki makalesinde, dergiye kapak olmasına neden olan “elektrokromik polimerler” alanında gerçekleştirdiği çalışmalarını anlatıyor.

Sönmez, temelde “iletken plastik malzemeler” olarak da bilinen elektrokromik polimerlerde yeşil rengin keşfi ile, daha önce mevcut olan kırmızı ve mavi renklerle birlikte üç ana rengin (kırmızı, yeşil ve mavi) tamamlamasını sağladı. Böylece, çok küçük voltaj değişimleri ile herbiri aynı rengin 20’nin üzerinde farklı tonunu üretebilen bu üç ana renkteki polimerin uygun şartlarda karıştırılması ile binlerce rengin elde edilmesi mümkün hale geldi ve plastik göstergelerin hayata geçmesinin önü açılmış oldu. Sönmez’in bu polimerlerin farklı teknolojilerde kullanımı konusundaki açıklamaları şu şekilde:

BULUŞ NERELERDE KULLANILABİLİR? 

Bu teknoloji şu andaki hali ile reklam panolarında ve saniyenin onda birinin (0.1 saniye) üzerindeki bir sürede renk değişimine ihtiyaç duyulan bütün göstergelerde kullanılabilir. Çok basit olarak, bu polimerler elektronik cihazların göstergelerinde kullanılabileceği gibi, duvarlarını bu malzeme ile kapladığınız odanızın veya herhangi bir mobilyanızın rengini küçük voltaj değişiklikleri ile renkten renge sokabilirsiniz. Ya da evinizin veya arabanızın camlarını bu tür malzemeler ile kaplayarak güneşli havalarda camı karartıp, kapalı havalarda rengini açarak ısıtma ve soğutma işlemleri için enerji tasarrufu sağlayan akıllı camlar üretebilir veya arabaların dikiz aynalarının kararıp-açılması ile gece sürüşlerinde arkadaki arabanın farlarından rahatsız olmadan keyifli sürüş sağlayabilirsiniz.

Yakın gelecekte renk değiştirme hızının biraz daha geliştirilmesi ile bilgisayar ve laptop ekranlarında da kullanımı mümkün olacak olan elektrokromik polimerler için Sönmez’in yeni bir teknoloji olan data saklama amaçlı kullanımı ile ilgili çalışmaları devam etmektedir.

Bu malzemelerin elektrokromik uygulamaları dışında bir başka çok önemli uygulama alanı da enerji depolama amaçlı olarak süperkapasitörlerde kullanımıdır. Süperkapasitörler enerjiyi çok hızlı olarak depolayabilen ve boşaltabilen aygıtlardır. Günümüzde özellikle geleceğin arabaları olarak gösterilen hibrit arabalarda kullanılan bu teknoloji yakıt tüketimini 30-50 % kadar azaltabilmektedir. Bu malzemelerin süperkapasitörlerde kullanımı, süperkapasitörün enerji depolama kapasitesini 100 kattan daha fazla arttırabilmektedir ki bu özellikle askeri uygulamalar için çok önemlidir.

Bunlara ek olarak elektrokromik polimerlerin aynı zamanda iletken oldukları için antistatic kaplama, güneş pilleri, esnek saydam iletkenler, korozyondan koruma, yapay kas, biyo-sensör ve özellikle askeri amaçlar (kamuflaj ve elektromagnetik perdeleme) gibi bir çok uygulamalarının olduğunu belirten Sönmez, bu alanlarda da çalışmalarını sürdürmektedir.

YRD. DOÇ. DR. GÜRSEL SÖNMEZ’İN EĞİTİMİ, BİLİMSEL ÇALIŞMALARI, BAŞARILARI…

Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA) Üstün Başarılı Genç Bilim İnsanlarını Ödüllendirme Programı kapsamında Seçkin Genç Bilimci Ödülü'nü 2005 yılında almaya hak kazanan Gürsel Sönmez, doktorasını 2002 yılında İstanbul Teknik Üniversitesi, Kimya Bölümü’nde tamamladı. Eğitimine, Kaliforniya Universitesi’nde (UCLA) post-doktora yaparak devam etti. Burada yeni polimerik elektrokromikler, düşük band aralıklı polimerler ve yeni konjuge moleküller üzerine çalışmalarını sürdürdü. UCLA’daki 2 yıllık süreç içerisinde California Nano-Systems Institute (CNSI) “Postdoktora Ödülü” ve “UCLA Kimya ve Biyokimya Bölümü Post-doktora Mükemmel Araştırmacı Ödülü” aldı. Halen Sabancı Üniversitesi’nde ögretim üyeliği yapan Gürsel Sönmez’in bir dünya patenti ve 35’in üzerinde uluslararası bilimsel dergide basılmış makalesi mevcuttur. Bu makaleler içerisinde son 1,5 yılda basılan üç makalesi, en iyi kimya ve malzeme dergileri olarak bilinen Angewandte Chemie International Edition, Advanced Materials ve Chemical Communications’da kapak olmuştur.