JEOTERMAL KAYNAKLAR VE MİNERALLİ SULAR KANUNU TASARISI
BİRİNCİ BÖLÜM
Genel Hükümler
Amaç
Madde 1- Bu Kanunun amacı, jeotermal ve mineralli su kaynaklarının etkin bir şekilde aranması, araştırılması, geliştirilmesi, bu kaynaklar üzerinde hak sahibi olunması ve hakların devredilmesi, bu kaynakların ülkemize azami ekonomik katkıyı sağlayacak şekilde çevre ile uyumlu, sürdürülebilir kullanımı için ekonomik şekilde değerlendirilmesi, terk edilmesi ile ilgili usul ve esasları düzenlemektir.
Kapsam
Madde 2- Bu Kanun, belirlenmiş veya belirlenecek jeotermal ve mineralli su kaynakları ile jeotermal kökenli gazların arama ve işletme dönemlerinde, kaynaklar üzerinde hak sahibi olunmasını, devredilmesini, terk edilmesini, kaynak kullanımının ihale edilmesini, sona erdirilmesini, denetlenmesini, kaynak ve kaptajın korunması ile ilgili usul ve esaslar ile yaptırımları kapsar.
Tanımlar
Madde 3 – Bu Kanunda geçen;
Bakanlık : Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığını,
MTA: Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğünü,
MİGEM: Maden İşleri Genel Müdürlüğünü,
İdare: İl özel idarelerini,
Kaynak : Doğal yolla, sondaj veya kuyularla jeotermal akışkan veya mineralli su, gaz veya bunların birlikte elde edildiği yerleri
Jeotermal Kaynak : Jeolojik yapıya bağlı olarak yerkabuğu ısısının etkisiyle sıcaklığı sürekli olarak bölgesel atmosferik yıllık ortalama sıcaklığın üzerinde olan, çevresindeki sulara göre daha fazla miktarda erimiş madde ve gaz içerebilen doğal olarak çıkan veya çıkarılan su, buhar ve gazlar ile yeraltına insan düzenlemeleri vasıtasıyla gönderilerek yerkabuğu veya kızgın kuru kayaların ısısı ile ısıtılarak su, buhar ve gazların elde edildiği yerleri,
Doğal mineralli su : Yerkabuğunun farklı derinliklerinde, uygun jeolojik şartlarda doğal olarak oluşan bir veya daha fazla kaynaktan yeryüzüne kendiliğinden çıkan yada çıkartılan, mineral içeriği, ve diğer bileşenleri ile tanımlanan; tedavi, şifa amaçlarıyla kullanılan içmece suyu, şifalı su, ve benzeri adlarla anılan içilebilir nitelikteki soğuk ve sıcak doğal suları,
Jeotermal alan: Yapılan bilimsel ve teknik çalışmalarla sınırları belirlenen ve üzerinde jeotermal kaynak veya jeotermal kaynakla birlikte mineralli suların bulunduğu alanı,
Jeotermal Sistem : Jeotermal alan oluşumunu sağlayan; beslenme alanı, akışkan, ısı kaynağı, rezervuar ve/veya zonu, örtü kaya ve boşalım alanının tümünü kapsayan, jeotermal kaynak ve/veya mineralli suların çıktığı ve/veya üretildiği, kendine özgü jeolojik yapısı, hidrojeolojik ve kimyasal özellikleri olan sistemi,
Jeotermal Rezervuar: Sıcaklık ve jeokimyasal açıdan doğal bir denge içinde bulunup bir bütünlük ifade eden, değişik şekillerde dışardan beslenen yarı açık veya kapalı sıcak su ve/veya buhar üretim ortamını,
Sondaj: Jeotermal akışkanları aramak, üretmek, kullanım sonrası re-enjekte etmek, rezervuarı gözlemlemek veya test etmek için bilimsel yöntemler ve uygun araçlar kullanılarak, gereken derinlik ve çapta yeryüzünden kaynağa doğru jeolojik takip ile delik kazma ve açma işlemi ile jeotermal rezervuar oluşturmak için akışkan enjekte etmek için delik açma işlemini,
Akışkan : Kaynaklardan elde edilen su, gaz ve buharı,
Kaptaj: Akışkanın doğal olarak ve/veya bilimsel yöntemler ve uygun araçlar kullanılarak rezervuardan yeryüzüne ulaşmasından itibaren kirlenmesinin önlenerek ve korunarak daha sağlıklı şekilde değerlendirilebilmesi için kullanım öncesi özel teknikle yapılan toplama havuzlarında, galeri ve/veya kuyularda biriktirilmesi işlemini,
Koruma Alanı : Kaynak ve bunların bağlı olduğu jeotermal sistemin; bozulmasına, kirlenmesine ve sürdürülebilir özelliğinin yitirilmesine neden olacak dış etkenlerden korumak amacıyla sahanın jeolojik, hidrojeolojik yapısı, iklim koşulları, zemin cinsi ve tipleri, drenaj sahası sınırı, kaynak ve kuyu çevresindeki yerleşim birimleri, endüstri tesisleri, çevrenin topografik yapısı gibi unsurlara bağlı olarak belirlenmiş önlemler alınması gereken, içerisinde yapılan faaliyetlerin kontrol ve denetime tabi olduğu ve gerektiğinde yapılaşma ve arazi kullanım faaliyetleri kısıtlanabilir alanları,
Bloke Alan: İşletme ruhsatı verilmiş bir jeotermal kaynaktan yapılan üretim faaliyetlerinin etkilenmemesi için işletme ruhsatı sahibi dışındaki talep sahiplerine kapatılmış ve işletmeye açılmayacak alanları,
Enjeksiyon: Akışkanların, yapay yöntemlerle jeolojik formasyonlara (yerkabuğuna) gönderilmesini,
Reenjeksiyon: Üretilen jeotermal akışkanların yapay yöntemlerle kullanıldıktan sonra tamamının veya kalan kısmının üretildikleri jeolojik formasyonlara (yerkabuğuna) geri gönderilmesini
Deşarj : Jeotermal akışkanın kullanımından sonra reenjekte edilemeyen kısmının veya tamamının çevre kirliliğine neden olmayacak şekilde alıcı başka ortamlara gönderilmesini,
Test: Rezervuarın üretimi, yönetimi ve izleme programını oluşturmak için fiziksel ve kimyasal parametreleri belirlemeye yönelik yürütülen çalışmaları,
Emniyetli Verim: Jeotermal sistemi ve rezervuar dengesini bozmayacak şekilde aynı rezervuardan birim zamanda üretilebilecek azami akışkan miktarını,
Ruhsat: Sınırları belirlenmiş bir alanda kaynak tesbiti ve işletilmesi faaliyetlerinin yapılabilmesi için verilen izin belgesini,
Proje: Kaynaktan yararlanmak amacıyla yapılacak çalışmaları düzenleyen, belirlenen usul ve esaslara göre hazırlanan, arama ve işletme dönemindeki faaliyetlerin başlaması, gelişimi ve bitirilmesi ile ilgili süreleri içeren, beyan niteliğindeki metni,
Arama: Jeotermal sistemden akışkan elde etmek amacıyla jeolojik araştırmalarla başlatılan, jeokimyasal ve jeofizik çalışmalarla desteklenen, yapılan tüm çalışmalara ait verilerin değerlendirilmesi sonucu belirlenen lokasyon veya lokasyonlarda amaç ve tekniğine uygun olarak jeolojik takiple açılan sondaj çalışmaları ile üretime yönelik test çalışmalarını da içeren projede belirtilen faaliyetler bütününü,
Arama Ruhsatı: Sınırları belirlenmiş bir alanda, kaynak arama faaliyetlerinde bulunulabilmesi amacıyla projeye dayalı verilen izin belgesini,
İşletme: Arama faaliyetleri sonucunda elde edilen kaynağın üretim, kullanım, reenjeksiyon, enjeksiyon, deşarj ve bu faaliyetlere yönelik sondaj çalışmalarını içeren projede belirtilen faaliyetler bütününü,
İşletme Ruhsatı: Belirli bir alanda akışkanın üretilebilmesi ve değerlendirilmesi için projeye dayalı verilen izin belgesini,
Faaliyet: Jeotermal kaynakların aranması, geliştirilmesi, işletilmesi ve terk edilmesi ile jeotermal ve mineralli suların kullanılması hususundaki işlemleri,
Arama Faaliyet Raporu: Arama ruhsatı döneminde yönetmelikle belirlenen kıstaslara göre yıllık olarak hazırlanan ve arama ile ilgili gelişmeleri idare ve MTA’ya bildirilen raporu,
Kira sözleşmeleri: İşletme ruhsatına dayalı kullanım alanlarıyla ilgili hakların, sözleşmelerle bir başkasına kiralanmasını,
Mücbir Sebep: Sel, yangın, deprem, çökme, heyelan, savaş hali ile yönetmelikte belirtilen diğer halleri,
Beklenmeyen Haller : Jeoloji ve kaynak şartlarındaki beklenmeyen fiziksel ve kimyasal değişiklikler ile ilgili mevzuat gereğince diğer kurumlardan alınması gereken izinlerin alınamaması durumlarını,
Teminat: Kaynağın değerlendirilmesine yönelik faaliyetlerde, kamu can ve mal sağlığını etkileyecek durumların oluşması ve ruhsat sahibi tarafından gerekli tedbirlerin alınmaması halinde kullanılmak üzere arama ve işletme alanları için nakdi para, banka ve özel finans teminat mektubu, Devlet bono ve tahvili olarak idareye verilen güvenceyi.
Mülkiyet ve Ruhsat
Madde 4- Jeotermal kaynaklar ve mineralli sular, Devletin hüküm ve tasarrufu altında olup bulundukları arzın mülkiyetine tabi değildir. Kaynağa ilişkin faaliyetlerin yapılabilmesi için, bu Kanuna göre Ruhsat alınması zorunludur.
İKİNCİ BÖLÜM
Ruhsatlar
Arama ruhsatı
Madde 5- Arama ruhsatı müracaatları, talep sahibi tarafından 1/25000 ölçekli pafta adı ve koordinatları belirtilerek beş bin hektarı geçmeyecek şekilde arama projesi ile birlikte idareye yapılır. Müracaatlarda öncelik hakkı esastır.
İdare, müracaat alanı hakkında bilgileri MİGEM’e bildirir. Arama için başvurulan saha, önceki diğer başvurular ile çakışıyorsa, MİGEM çakışan kısımları çıkararak kalan saha için “arama ruhsatı” verilebileceğini idareye bildirir. İdare, verilen ruhsatı koordinatları ile birlikte kayıtlara alınmak üzere MİGEM’e bildirir.
Arama ruhsat süresi dört yıldır. Faaliyetlerin olumlu gelişmesi ve ilave etütlere ihtiyaç duyulması halinde revize proje verilerek idare tarafından iki yıl uzatılır ve uzatma MİGEM’e bildirilir. Arama ruhsatı süre uzatım talebi, ruhsat süresi bitiminden bir ay önceden idareye yapılır.
Arama ruhsatı döneminde idarenin bilgisi dahilinde, çevrenin kirletilmemesi kaydı ile sadece test amaçlı üretim yapılabilir.
Birden fazla ili içine alan arama ve işletme faaliyetlerinde başvurular alanın büyük olduğu il idaresine yapılır ve işlemler alanın küçük olduğu il idaresine bildirilir.
İşletme ruhsatı
Madde 6- Arama ruhsatı sahibinin, arama ruhsat süresinin son günü akşamına kadar işletme projesi ile idareye işletme ruhsatı başvurusunda bulunması halinde “işletme ruhsatı” verilir ve varsa tespit edilen bloke alanla birlikte MİGEM’e bildirilir.
İşletme ruhsatı sahipleri, işletme faaliyetine geçmek için ilgili kurumlardan gerekli izinleri almakla yükümlüdür.
İşletme ruhsatı sahibi, projesinde belirtilen süre içinde işletmeye geçmez veya herhangi bir sebeple işletme ruhsatının iptal edilmesi durumunda teminat irad kaydedilir ve saha idare tarafından ihaleye çıkarılır. İşletme projeleri ile ihaleye katılan isteklilerden idareye en fazla geliri teklif eden istekliye işletme ruhsatı verilir ve MİGEM’e bildirilir.
Projede yer alan herhangi bir kuyunun yenilenmesi, sayısının ve kapasitesinin artırılması, enjeksiyon, reenjeksiyon, üretim amaçlı tüm sondaj faaliyetleri ile bunların dışında yapılacak diğer proje değişiklikleri ve revizyonu için idarece izin verilir. Gerektiğinde idare bu işlemler için bedelini ödemek kaydıyla MTA’dan değerlendirme isteyebilir. Her yıl sonunda işletme faaliyetlerine ilişkin bilgiler MTA’ya gönderilir.
İşletme ruhsatı süresi otuz yıldır. Süre sonunda ruhsat sahibinin talep etmesi durumunda onar yıllık dönemler halinde uzatılır. Süre uzatımları MİGEM’e bildirilir.
Doğal çıkış halindeki jeotermal ve mineralli sular için, kaptajı yapılarak doğrudan işletme talepleri de İdarece bu Kanun hükümlerine göre işletme ruhsatına bağlanır ve MİGEM’e bildirilir.
Teknik sorumluluk ve faaliyet raporu
Madde 7- Arama ve işletme ruhsatı süresince, jeoloji, jeofizik, petrol veya maden mühendisliği dallarından bir mühendisin sorumluluğunda faaliyetlerin sürdürülmesi zorunludur. Teknik sorumlu olmaksızın faaliyette bulunulması halinde ruhsat teminatı irat kaydedilerek faaliyetler durdurulur.
Teknik sorumlu, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 82 nci maddesinde belirtilen iş güvenliği ile ilgili görev ve teknik sorumlulukları da üstlenir. Teknik sorumlu, kaynağın aranması, araştırılması geliştirilmesi ve üretiminde bilimsel ve teknik esasları gözeterek görev ve sorumluluklarını yerine getirir.
Teknik sorumlu veya sorumlularca hazırlanan yıllık arama faaliyet raporlarının ruhsat sahibince iki nüsha olarak takip eden yılın Mart ayı sonuna kadar idareye verilmesi zorunludur. Faaliyet raporlarının bir nüshası idare tarafından MTA’ya gönderilir.
Arama Faaliyet raporlarının süresi içerisinde idareye verilmemesi halinde, teminatı irad kaydedilerek iki aylık ek süre verilir ve teminat iki ay içerisinde iki katına tamamlattırılır. Bu süre sonunda da faaliyet raporunun verilmemesi halinde arama ruhsatı iptal edilir ve MİGEM’e bildirilir.
Mücbir sebep ve beklenmeyen hal
Madde 8- Ruhsat sahibi, mücbir sebep veya beklenmeyen halin ortaya çıkması durumunda, gerekçe ve süre belirtilmek kaydıyla on gün içinde idareye müracaat ederek geçen sürenin ruhsat süresine eklenmesini ve bu sürede yükümlülüklerinin askıya alınmasını talep eder. Ruhsat sahibi tarafından idareye yapılan müracaat tarihi, mücbir sebebin başlama tarihi olarak kabul edilir.
Ruhsat sahibi, mücbir sebep veya beklenmeyen hallerin ortadan kalkmasından itibaren en geç üç ay içinde faaliyete geçmek zorundadır. Bu süre içinde faaliyete geçilmediği takdirde, teminatı irad kaydedilerek yeniden teminat vermesi ve faaliyete geçmesi için ruhsat sahibine üç ay ek süre verilir. Bu süre sonunda da teminat yatırılmaz ve faaliyete geçilmez ise ruhsat iptal edilir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Ortak Hükümler
Faaliyetlerin Denetlenmesi
Madde 9- Faaliyetlerin her yıl ve gerektiğinde idarece talep edilmesi halinde MTA tarafından yapılacak denetimler 14 üncü maddede belirtilen hususlar ve diğer maddelerde belirtilen ilkeler dikkate alınarak yapılır. Denetimler için Ruhsat sahibi tarafından MTA’ya 1000 YTL ödenir. Bu miktar, MTA tarafından yıllık ÜFE’ye göre artırılır.
Memuriyet mahalli dışında MTA’ca görevlendirilen konuyla ilgili ve yardımcı personele, 6245 sayılı Harcırah Kanunu’nun 50 nci maddesi ile ilişkilendirilmeksizin, her yıl Bütçe Kanunu ile belirlenen gündelik harcırah miktarının iki katı tutarında harcırah Kanunu genel hükümlerine göre gündelik ödenir. Bu madde kapsamında ödenen gündelik tutarından her hangi bir ad altında kesinti yapılmaz.
MTA, yapacağı denetim ve incelemeler için, gerekli görmesi halinde, diğer ilgili, bakanlık, kamu kurum ve kuruluşlarının da katılımını isteyebilir.
Devir, sicil, harç, teminat ve ihale
Madde 10- Devir, sicil, harç, teminat ve ihaleye ilişkin işlemler aşağıdaki hususlara göre yapılır.
a) Devir ve sicil: Arama ve işletme ruhsatları devredilebilir. Ancak, idarece ruhsat verilmeden önce hakların devredilme yetkisi sicile işlenmek kaydıyla kısıtlanabilir.
İdare, kaynağa ilişkin hakların devir, intikal, haciz, rehin ve ipotek veya sona erme hususlarını içeren bir sicil tutmakla yükümlüdür. Ruhsatın sınırları, kuyuların koordinatları, akışkanın parametreleri, devir, ihtiyati haciz, rehin, intikal, ihtiyati tedbir, ipoteğe ilişkin bilgiler ve akışkanın kullanımına ilişkin kira ve benzeri sözleşmeler ile hakların sona ermesi sicile işlenir. Haklar, ancak sicile işlendiği takdirde hüküm ve sonuç doğurur. İlgililer, sicil kayıtlarının idarenin sicil memurlarından biri huzurunda gösterilmesini isteyebilir. Sicil alenidir ve kaynak sicilindeki kayıtların bilinmediği iddia edilemez.
Haklara ilişkin olarak yapılan sözleşmeler, idarece sicile işlenmedikçe üçüncü kişilere karşı ileri sürülemez.
b) İhale:
Herhangi bir sebeple hükümden düşmüş, terk edilmiş veya taksir edilmiş ruhsatlar, İdarece ihale yoluyla aramalara ve işletmeye açılır. İhale ilanı Resmi Gazetede yayımlanır. İhale süresi içinde müracaat olmaması halinde ruhsat alanları başka bir işleme gerek kalmaksızın idare tarafından MİGEM’e bildirilerek arama ve işletme müracaatlarına açık hale gelir.
c) Harç, teminat ve idare payı:
Jeotermal kaynaklar için 1000 YTL, mineralli sular için 500 YTL arama ruhsat harcı alınır. İşletme ruhsatları için bu harç miktarları dört kat olarak uygulanır.
Ruhsat teminatı; 15 bin YTL den az olmamak üzere, ruhsat aşamasına ve ruhsat süresine bağlı olarak hektar başına yıllık ruhsat harcının %1'idir. Bu oranı, %50 oranında artırmaya veya eksiltmeye Bakanlar Kurulu yetkilidir.
Teminatın asgari miktarı ve harçlar, her yıl Maliye Bakanlığı’nca belirlenen yeniden değerlendirme oranlarına göre artırılır.
Bu madde uyarınca alınan işletme ruhsatı teminatları, beş yılda bir Maliye Bakanlığı’nca belirlenen yeniden değerlendirme oranlarına göre artırılır.
Akışkanın kullanıldığı tesisin gayri safi hasılatının % 0,5’i oranında idare payı her yıl haziran sonuna kadar idareye ödenir.
Hak sahibi, başvurunun kabul edildiği kendisine bildirildiği tarihten itibaren 15 gün içerisinde harç ve teminatı yatırmadığı takdirde talebinden vazgeçmiş sayılır.
Bu Kanuna göre irad kaydedilen ve tamamlanması gereken teminatlar güncel teminat üzerinden alınır.
İdari yaptırımlar
Madde 11-
Ruhsat olmadan faaliyette bulunulduğunun tespiti halinde, faaliyetler idarece durdurulur. 5302 sayılı il özel idaresi kanununa göre 50000 (elli bin) YTL idare tarafından para cezası tahakkuk ettirilir.
Faaliyetlerin, projeye göre yürütülmesi zorunludur. Ruhsat sahibi projesinde belirtilmeyen konularda veya izinsiz olarak faaliyette bulunulduğu tespit edilirse, teminatı irat kaydedilerek faaliyet durdurulur ve teminat üç katına çıkarılarak bir ay içinde tamamlattırılır. Aynı fiilin tekrarı halinde teminat irat kaydedilerek ruhsat iptal edilir.
Ruhsat sahibince, kaynak koruma alanı etüdü yapılmadan işletmeye geçilmesi veya koruma alanı etüdünde öngörülen tedbirlere uyulmamasının tespiti halinde faaliyetler durdurularak teminat irat kaydedilir. İki ay içerisinde gerekli tedbirlerin alınması ve teminatın tamamlattırılması istenir. İki ay sonunda teminat verilmez ve tedbirler alınmaz ise ruhsat iptal edilir.
İdare payının süresi içerisinde ödenmemesi halinde, teminat irat kaydedilerek iki aylık süre verilir. Bu süre zarfında idare payı yatırılmaz ve teminat tamamlanmaz ise ruhsat iptal edilir.
Ruhsat ve/veya gerekli izinler alınmadan yapılan faaliyetler durdurulur. Kaynağın ve rezervuarın korunması ile çevre kirliliğinin önlenmesi için acil tedbirlerin gerekli olduğu hallerde tedbirler idarece alınır. Her türlü zarar ve masraflar, sorumlusundan idarece 6183 sayılı kanuna göre tahsil edilir.
İrtifak ve kamulaştırma
Madde 12- Arama ruhsatı sahibi, arama faaliyetleri yapılacak alanda, özel mülkiyete konu gayrimenkul sahibi ile anlaşamaması halinde, idareye müracaat ederek irtifak hakkı talebinde bulunabilir.
İşletme ruhsatı süresince sadece sondaj yerleri ve isale hattı, kaptaj gibi gerekli olan yerler için, gayrimenkul sahibi ile anlaşma sağlanamaz ise ruhsat sahibi, idareye müracaat ederek kamulaştırma talep edebileceği gibi irtifak hakkı talebinde de bulunabilir. Talep, idarece incelenip değerlendirildikten sonra uygun bulunması halinde kamu yararı kararı alınır.
İrtifak ve kamulaştırma işlemleri, 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu hükümlerine göre yürütülür. İrtifak ve kamulaştırma bedelleri ve masrafları ruhsat sahibince ödenir.
Kamulaştırılan taşınmaz, tapuya idare adına tescil edilip, faaliyetler devam ettiği sürece ruhsat sahibi adına tahsis edilir.
Kamulaştırılan taşınmazın, faaliyetler için lüzum kalmadığının idarece tespiti halinde, Kamulaştırma Kanununda öngörülen usul ve esaslara göre belirlenecek rayiç bedeli ödenmek kaydıyla kamulaştırılan yerin eski sahibine iade edileceği hususu, ruhsat sahibi ve taşınmazın eski sahibine tebliğ edilir. Eski sahibinin taşınmazı altı ay içerisinde almak istememesi durumunda taşınmaz idareye kalır.
Tapu siciline konulan şerhler idarenin müracaatı üzerine ayrıca mahkeme kararına gerek kalmadan silinir.
Hazinenin özel mülkiyetinde veya Devletin hüküm ve tasarrufundaki yerlerde yapılan faaliyetler için bu Kanunun yürürlük tarihinden sonra kira, ecrimisil alınmaz.
Rehin, haciz, ihtiyati tedbir ve ipotek tesisi
Madde 13- Kaynağın işletilmesinde gerekli olan kuyular, her türlü tesisler, ekipman, su taşıma hat ve sistemleri, aletleri ile bir yıllık diğer işletme malzemesi gibi kaynağın üretimine yönelik ayrılmaz parçalar üzerine münferiden haciz, ihtiyati tedbir ve rehin konulamaz.
Bunların icraen satışına teşebbüs edilmesi halinde alacaklı ve icra dairesince işletmenin faaliyeti durdurulamayacağı gibi bu faaliyete müdahale de edilemez.
İşletme ruhsatı sahibi, kaynak için yapmış olduğu borcunu veya ileride bu maksatla borçlanmasını teminen kaynak hakları üzerinde bir veya birden fazla derecede ve sırada ipotek tesis ettirebilir.
İpotek ile temin edilen alacaktan dolayı işletme ruhsatı ve/veya kira sözleşme sahibi şahsen de sorumludur.
İşletme ruhsatı ve/veya haciz yoluyla veya ipoteğin paraya çevrilmesi suretiyle sahip olmak isteyen talibin, bu hakka sahip olabilmesi için bu Kanunda öngörülen şartları haiz olması gerekir.
4721 sayılı Türk Medeni Kanununun ipoteğe ilişkin hükümleri, kaynak ipoteklerine de aynen uygulanır.
Kaynak hakkı üzerine tesis edilen ipotek, sicilindeki kaydın silinmesi ile son bulur. Tesis olunan ipotek, ruhsat süresini geçemez
Kaynak rezervuarının korunması
Madde 14- Bu Kanuna tabi faaliyetlerde kaynağı oluşturan jeotermal sistemin korunması, kaynağın israf edilmemesi ve çevrenin korunması esas olup işletme faaliyeti öncesinde kaynağın koruma alanları etüdünün yapılması zorunludur. Aksi taktirde faaliyetler durdurularak koruma alanlarının belirlenmesi için ruhsat sahibine uygun süre verilir. Bu süre sonunda da koruma alanının belirlenmemesi halinde 11 üncü madde hükümleri uygulanır.
Koruma alanları içinde jeotermal sisteme zarar verecek ve yapısını bozacak faaliyetlerde bulunulamaz. Kaynak koruma alanları etüdü ile getirilen arazi kullanımı ve yapılaşma ile ilgili kısıtlamalar ve koşullar imar planlarında esas alınır. Kaynak koruma alanlarında alınacak tedbirlere ilişkin genel ilkeler yönetmelikle belirlenir.
Koruma alanlarının belirlenmesi, ruhsat sahibi tarafından yaptırılır. Koruma alanı etüt raporları idarece onaylanır. Etüt raporlarının eksik veya yanlış düzenlenmesinden doğacak zararlar, ruhsat sahibi ve raporu düzenleyen sorumludan tahsil edilir. İhtilaflı durumlarda MTA’nın görüşü uygulanır.
MTA tarafından yapılan denetlemelerde faaliyetlerin öngörülen tedbirlere uygun yürütülmediğinin tespiti halinde, faaliyetler idarece durdurulur. Alınacak tedbirler, MTA tarafından belirlenir ve idareye bildirilir. Gerekli tedbirleri almak ve/veya aldırmakla idare yükümlüdür. Gerekli tedbirlerin alınması için en fazla bir yıl süre verilir. Öngörülen tedbirlerin yerine getirilmemesi halinde ruhsat iptal edilir.
İşletme ruhsatı sahibi, kaynağı işletmeye almadan önce, 2872 sayılı Çevre Kanunu ile ilgili gerekli işlemleri yerine getirmekle yükümlüdür.
Reenjeksiyonun teknik nedenlerle gerçekleşmemesi halinde, çevre limitleri dikkate alınarak deşarj yapılır.
Entegre jeotermal kaynak kullanım alanı dışındaki müstakil kaplıca işletmelerinde reenjeksiyon ve enjeksiyon şartı aranmayabilir. Çevre ve Orman Bakanlığı’nın görüşü doğrultusunda idarece karar verilir.
Terk ve tesislerin intikali
Madde 15- Arama ruhsatı sahibi, ruhsat alanının tamamını veya bir kısmını, işletme ruhsatı sahibi ruhsatının bir kısmını terk talebinde bulunabilir. İdare, faaliyetle ilgili gerekli emniyet tedbirlerinin yerine getirilmiş ve çevre düzenlenmesi yapıldığının tespitini müteakip terk talebini kabul eder.
Arama ve işletme ruhsatlarının fesih, iptal, terk veya sürenin bitmesi nedeniyle sona ermesi halinde, hak sahibine tazminat verilmeksizin kuyular ve bunların korunması için yapılmış tesisler, gerekli kuyu başı emniyet tedbirleri alınmış olmak kaydıyla idareye intikal eder. Bu şekilde idareye intikal eden varlıklar ihale ile satışı yapılarak gerekli ruhsatlandırma yapılır.
İkinci fıkra kapsamı dışında kalan tesis, vasıta, alet ve malzeme ruhsat sahibine aittir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Çeşitli Hükümler
Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü Hizmetleri İle İlgili Haklar
Madde 16- MTA, jeotermal ve mineralli su kaynak aramalarını ruhsat harcından ve teminatından muaf olarak bu kanun hükümlerine göre ruhsat alarak yapar. Ancak, tüzel kişilere ait ruhsat alanları da dahil her yerde ruhsat şartı olmaksızın her türlü bilimsel ve teknik çalışmayı yapabilir. MTA arama ruhsatı aldığı sahalarda kaynak varlığı tespit etmesi halinde, bu alan MTA’ca ihale edilir ve ihale üzerinde kalan istekliye bu alanda işletme ruhsatı verilir. MTA’nın yaptığı masraflar ihale bedeli üzerinden alındıktan sonra kalan miktar MTA ve idarece eşit paylaşılır.
Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgeleri ile Turizm Merkezlerine Ait Hususlar
Madde 17- 2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanunu uyarınca ilan edilen kültür ve turizm koruma ve gelişim bölgeleri ile turizm merkezlerinde;
Bu Kanun kapsamında verilecek her türlü faaliyet izinlerinde imar planları ile belirlenen turizm yatırım alanları ve kapasitelerinin gerektirdiği ihtiyaçlar sağlandıktan sonra diğer faaliyet izni talepler karşılanabilir. İmar planı olmayan yerlerde ise faaliyet izni verilemez.
Jeotermal faaliyetlerde, sürdürülebilir ve bütüncül jeotermal kaynak kullanımı sağlamak için idare, belediyeler, mahalli idare birlikleri veya bunların bu yerlerdeki turizm yatırımcılarının çoğunluğu ile birlikte ortak oldukları şirketlerin başvurmaları halinde bölge veya merkezin tamamında faaliyet izni bunlara verilir. Bu başvurudan sonra bu yerlerde başkaca bir başvuru sahibine faaliyet izni verilemez. Ancak kaynağın bunların ihtiyacının üzerinde olması halinde Kültür ve Turizm Bakanlığının uygun görüşü ile diğer kişilerin faaliyetlerine izin verilebilir.
İdare ve belediyeler veya mahalli idare birliklerinin bu Kanun kapsamında aldıkları faaliyet izni idare, belediyeler veya mahalli idareler birlikleri ile bunların bu yerdeki turizm yatırımcılarının çoğunluğunun birlikte ortak olduğu tüzel kişiliklere bu Kanundan doğan haklarını o güne kadar yaptıkları masrafların yasal faizi ile birlikte ödenmesi halinde devredilebilirler.
Bu yerlerde turizm belgeli tesislerin jeotermal su kullanım bedeli, kullanılan jeotermal su miktarına göre belirlenir.
Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgeleri ile Turizm Merkezlerinde bu Kanun kapsamındaki uygulamalarla ilgili faaliyetler için idarece önceden Kültür ve Turizm Bakanlığının uygun görüşü alınır.
Bu madde kapsamında Belediyelerce kurulacak şirketler için 4046 sayılı Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanun’un 27 nci maddesi uygulanmaz, İçişleri Bakanlığı’nın uygun görüşü alınır
Bu maddenin uygulanması ile ilgili tüm usül ve esaslar, Kültür ve Turizm Bakanlığının uygun görüşü alınarak İçişleri Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.
Sağlık Bakanlığı İle İlgili Hususlar
Madde 18- Doğal mineralli suların, tedavi amaçlı kullanımında tıbbi endikasyonlarının tespiti ve işletilmesi ile ilgili işlemler, 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanununa göre Sağlık Bakanlığınca yürütülür.
Yönetmelik
Madde 19- Bu Kanunun uygulanmasına dair tüm usul ve esaslar, bu Kanunun yürürlük tarihinden itibaren Bakanlıkça altı ay içerisinde çıkarılacak yönetmelik ile düzenlenir.
Yürürlükten Kaldırılan ve Değiştirilen Mevzuat
Madde 20- Bu Kanunla, 10.06.1926 tarih ve 927 sayılı Sıcak ve Soğuk Maden Sularının İstismarı ile Kaplıcalar Tesisatı Hakkında Kanun ile ek ve değişiklikleri, 12.03.1982 tarih ve 2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanunun 27.10.1988 tarih ve 3487 sayılı Kanunla eklenen Ek 1 inci maddesi ile 17.06. 1942 tarih ve 4268 sayılı Madenlerin Aranma ve İşletilmesi Hakkındaki Kanunun 2. maddesi, 24.05.1957 tarih ve 6977 sayılı Madenlerin Aranma ve İşletilmesi Hakkındaki 4268 sayılı Kanunun 2. Maddesinin Değiştirilmesine Dair Kanun yürürlükten kaldırılmıştır.
BEŞİNCİ KISIM
Geçici ve Son Hükümler
BEŞİNCİ BÖLÜM
Geçici Madde 1- Bu Kanunun yürürlük tarihinden önce, Maadin nizamnamesi, 927, 2634, 4268 ve 5177 sayılı kanunlar ile 83/6568 sayılı Kararla 6309 sayılı Maden Kanunu kapsamında verilmiş ruhsat ve haklar aşağıdaki şekilde intibak ettirilir.
İl Özel İdarelerinin işlettiği veya kiraya verdiği kaynaklar il özel idarelerine,
İl özel idarelerinin işletme ruhsatı verdiği kaynaklar ruhsat sahiplerine,
Vilayetçe rüsum ve temettü hisseleri devredilen kaynaklar devir alan belediyeye veya köye,
Belediyelerin işlettiği ve/veya kiraya verdiği kaynaklar belediyeye,
Belediye ve il özel idarelerinin ortağı olduğu şirketlerin işlettiği kaynaklar şirkete,
MTA tarafından bu Kanunun yayım tarihinden önce kamu veya özel tüzel kişiler, belediye ve özel idare ile yapılan sözleşme ve protokollerle alan bazında verilen işletme hakları ilgiliye, kaynak bazında verilen hakların bulunduğu jeotermal alan ise MTA adına,
bu Kanun hükümlerine göre idare tarafından alan bazında intibak ettirilir. İntibaklarda sözleşme ve işletme şartları ile üçüncü kişilerin müktesep hakları sicile işlenir.
Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgeleri ile Turizm Merkezi ilan edilen kaynak sahalarında, 2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanununun Ek 1 inci maddesine göre Kültür ve Turizm Bakanlığınca kaynağa ilişkin verilmiş haklar saklı olup, intibakların bu Kanun hükümlerine göre yapılmadan önce MTA ile Kültür ve Turizm Bakanlığı Yatırımlar Genel Müdürlüğü arasında sözleşme/protokol yapılarak bu sözleşmeyi müteakip turizm alanları ve merkezlerindeki kaynak alanları devredilir. (?)
İşletme imtiyazlı ruhsatlarda ise hak sahibinin geçmişte kullandığı süre dikkate alınarak toplam süre doksan dokuz yılı geçemez.
İntibakı yapılan ruhsatlar MİGEM’e bildirilir.
Geçici Madde 2- Bu Kanunun yürürlüğe girmesinden önce kazanılmış hakların sahipleri; bu haklarına konu olan kaynağa ait mevcut jeolojik, hidrojeolojik, jeokimyasal ve jeofizik etütler ile sondaj çalışmaları ve koruma alan etütlerine ilişkin rapor, doküman, üretim şekli ve miktarı, testleri, ilgili analizler ve benzeri bilgi ve belgeler ile sahadaki mevcut tesislere ait bilgi ve projeleri, hak sahibi olduğunu gösterir ruhsat, izin, imtiyaz, sözleşme, sicil ve benzeri belgeleri, işletme projesi ve teminat makbuzları ile birlikte altı ay içerisinde İdareye müracaat ederek intibak yaptırmakla yükümlüdür.
Altı ay içinde intibak talebinde bulunulmayan haklar iptal edilir.
Bu Kanunun yürürlük tarihi itibariyle altı ay boyunca müracaat kabul edilmez. Bu süre sonunda ilk hafta yapılan müracaatlar aynı anda yapılmış kabul edilir ve öncelik sırası kura ile belirlenir. İlk hafta içinde yapılan müracaatlardan asgari teminat miktarı kadar müracaat bedeli alınır.
Geçici Madde 3- Bu Kanunun yürürlük tarihinden önce MTA tarafından, kamu veya özel tüzel kişilere, belediyelere, özel idarelere sözleşme ile devredilen, kiraya verilen veya kullanım hakkı verilen ve bu kanunun yürürlülük tarihi itibarı ile sona eren kaynak veya kaynak alanları ile,
MTA’nın yaptığı çalışmalar ile belirlediği ve MTA adına tescil edilen ve tescil edilecek kaynak ve/veya kaynak alanları için MTA’ya idare tarafından arama ruhsatı verilerek MİGEM’e bildirilir. Bu ruhsat alanları, MTA tarafından ihale edilir. İhale gelirinden MTA’nın yaptığı arama masrafları düşüldükten sonra kalan miktar MTA ile İdare arasında eşit olarak paylaşılır.
MTA adına tescil edilen ve tecil edilecek bu sahalardan herhangi bir nedenle ihale edilemeyenlerden idare payının yarısı MTA’ya ödenir.
Ek madde 1- 5177 sayılı Kanunla değişik 3213 sayılı Maden Kanununun 47 nci maddesinin üçüncü fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü bu kanun hükümlerine göre arama ruhsatı alarak bulduğu madenler için 15 inci maddeye göre buluculuk hakkını kazanır. Arama ruhsat süresi sonuna kadar Genel Müdürlüğe devredilen bu ruhsatlar 30 uncu madde hükümlerine göre ihale edilir. İhale sonucu elde edilen gelirin %50’si MTA’ya özkaynak geliri olarak aktarılır.
Yürürlük
Madde 21- Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
Madde 22-Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.